Taryhyň dowamynda köp hakerler berk durup, korporatiw kapitalizme we hökümetiň gözegçiligine garşy çykdylar. Korporasiýalar we hökümetler, şol sanda esasy donorlar tarapyndan maliýeleşdirilýän esasy habar beriş serişdeleri köpçüligi aldamak üçin ençeme gezek bilelikde işlediler, hakykatdanam köpçülige zyýanly, ýöne saýlama dolandyryjy synp üçin peýdaly birnäçe syýasata razylyk berdiler. Demokratiýa ugrundaky uzak we baý taryhyň dowamynda awtoritar re ofimleriň öňünde beýik duran gozgalaňçylaryň köpüsi hakerlerdi.  Hack etmegiň taryhy interneti öňünden kesgitleýär. Hack etmegiň iň irki wakalarynyň biri telefon döwründen bäri bar. “Telefon gepleşigi” hereketiniň esasy täsirli şahsyýeti Deýwid Kondon, telefon ulgamlaryndaky gowşaklygy ulanýan hakerleriň bir görnüşini açdy. Telefon liniýasyna belli bir ses äheňini girizip, töleg ulgamlaryndan aýlanyp, tordaky islendik ýere mugt jaň edip boljakdygyny ýüze çykardy.  Hack etmegiň başlangyç tapgyrlary, diňe tehniki bilesigelijilige däl-de, syýasy we jemgyýetçilik ideologiýalaryna esaslanan adamlar tarapyndan ep-esli derejede täsir edipdir. Taryhda “ilkinji ahlakly haker” diýlip atlandyrylan   nasistler tarapyndan basylyp alnan Fransiýada “Garşylyk” guramasynyň agzasydy we “fransuz ýewreýleriniň nasistler bazasyny” döwüp, döwülmegi müňlerçe ýewreý janyny halas etdi. Faşistler basyp alansoň, Wiçi Fransuz hökümetiniň maglumatlary gaýtadan işlemek üçin ulanýan enjamlaryna eýe bolan punch-kart kompýuterleriniň ökde operatory bolmak bilen, re regimeimiň ýewreý raýatlaryny yzarlamak we tanamak üçin bu enjamlary ulanýandygyny bildi. Antisemite bolmasa-da, Karmil meýilnama düzdi. Faşistler tarapyndan girizilen islendik maglumata garamazdan ulgam hiç haçan şahsyýeti ýewreý diýip bellemezligini üpjün edip, öz kompýuterlerini üýtgetdi. Nasistler döwründe Karmil tarapyndan halas edilen ýewreý durmuşynyň takyk sany, taryhy ýazgylaryň çäkliligi sebäpli näbelli bolup galýar, belki-de müňlerçe adamyň iň azyndan urmagy mümkin. 1944-nji ýylda şeýle hereketler üçin rehimsiz Daçau lagerine iberildi we netijede öldürildi. Rene Karmil  Şonuň ýaly-da, şifr hereketinden bolanlar we poçta sanawyndaky agzalar sanly demokratiýanyň, şahsy durmuşyň eldegrilmesizliginiň we erkin bazar ykdysadyýetiniň korporatiw kapitalizme we hökümetiň gözegçiligine garşy birleşmegi üçin birleşdiler. Şifrpunk hereketine başlan kripto-anarhistleriň biri Timoti C. Maý 1988-nji ýylda '   ' atly resminama ýazdy. Manifestosynda hökümetleriň senzuranyň ýokarlanmagyna we adamlaryň işine gözegçilik etmek ukybynyň ýokarlanmagyna sebäp boljak interneti has merkezleşdirmek arkaly gözegçilik etmäge synanyşjakdygyna alada bildirdi. Timoti C. Maý kripto näbelli we yzarlap bolmaýan amallary döredip biljekdigine ynanýardy. Munuň özi, adamlar hökümetiň päsgel bermezden harytlary we hyzmatlary erkin alyş-çalyş edip, bazaryň öz-özüni dolandyrýan, kripto-anarhiýa diýlip atlandyrylýan jemgyýet görnüşine alyp barjak bazar ulgamyny döredjekdigini öňe sürdi. Kripto Anarhist Manifesti  1986-njy ýylda 'Lukmançylyk heläkçiligi' atly bir haker tarapyndan ýazylan   ' atly resminama hakeriň diňe intellektual bilesigelijilik ýa-da akyl kynçylygy bilen baglanyşykly däldigini öňe sürdi. Hakerleriň gelip çykyşynyň telefon ýasamak (telefon ulgamlaryndan peýdalanmak), kredit kartoçkasy galplygy (kartoçka) we anarhiýa (ygtyýarlykdan ýüz öwürmek) ýaly işler bilen baglanyşyklydygyny öňe sürdi. Manifoda hakerleri ilkibaşda harby we goranmak pudagy tarapyndan has erkin we açyk internete gönükdirilen internete gözegçilik etmäge çagyrdy we netijede hökümetiň oňa bolan gözegçiligi azaldy. 1985-nji ýylda Riçard Stallman tarapyndan neşir edilen   , programma üpjünçiligini ulanýanlaryň erkinligi, programma üpjünçiligini mugt paýlamak we awtorlyk hukugynyň ýagdaýyna garşy çykmak üçin işleýän döredijileriň arasynda açyk hyzmatdaşlyga çagyrdy. 'Tehno-ynkylap Manifesti GNU Manifesti  1983-nji ýylda köplenç 'Kriptonyň hudaýy' diýlip atlandyrylýan   '   atly düýbüni tutujy kagyz ýazdy. Bu eser, kriptografiki tehnologiýanyň ýarag söwdasy halkara düzgünnamasynyň (ITAR) ygtyýaryna giren we ok-däri hökmünde klassifisirlenen döwürde neşir edildi. Onuň täzeligi ulanyjylara sanly walýutany anonim ýagdaýda saklamaga we harçlamaga mümkinçilik berdi. Habar mazmunyny gol çekenlerden gizleýän kör gollary ulanmak bilen ulgam serişdeleri yzyna almak we harçlamak arasynda baglanyşyksyzlygy üpjün etdi. Bu möhüm aýratynlyk, banklaryň we hökümetleriň aýry-aýry amallary yzarlamagynyň öňüni aldy we şeýlelik bilen ulanyjynyň anonimligini gorady. Deýwid Çaum Gözläp bolmaýan tölegler üçin kör gollar'  "Hacktivist" adalgasyny we "ezine" düşünjesini döreden "   ", awtoritar hökümetleri we korporasiýalary nyşana alýan bir topar syýasy hüjüm bilen meşgullanýan haker kollektiwidir. Aýratynam, "Gonkong saryýagyzlary" diýlip atlandyrylýan hytaý dissidentleri bilen bir hatarda Hytaýyň Halk Respublikasynyň raýatlarynyň internet ulgamyna girmegine mümkinçilik döredýär. Silikon jülgesiniň tehnologiýa ägirtlerine, esasanam Microsoft, Yahoo !, Google we Cisco ("Dört topar" diýlip atlandyrylýar) garşy çykdy, tehnologiýa ägirtleri 2006-njy ýylda Hytaýyň internet senzura syýasatlaryny kabul edenlerinde. 20-nji asyr haker hereketleri esasan korporatiw kapitalizme we hökümetiň gözegçiligine garşydy. Öli sygyryň kulty    (EFF) kiberhowpsuzlyk müdiri we SSSR-den gaçýan ýewreý bosgun maşgalasynda dünýä inen we   tehniki geňeşçisi Ewa Galperin, Stalkerware garşy koalisiýa esaslandyrdy. Stalkerware, işine gözegçilik etmek we ýerleşýän ýerini yzarlamak üçin adamyň enjamyna olaryň razylygy bolmazdan gurulmak üçin niýetlenen zyýanly programma üpjünçiliginiň bir görnüşidir. Köplenç kemsidiji hyzmatdaşlar ýa-da şahslar pidalara içalyçylyk etmek üçin ulanylýar we habarlar, jaňlar, ýerleşýän ýeri we gözleg taryhy ýaly şahsy maglumatlara girmek üçin ulanylýar. Elektron serhet gaznasynyň metbugat azatlygy gaznasynyň  Öli sygyryň kult taktikasy has köp "gara" ýa-da "çal şlýapa" gyzyl topar çemeleşmesi bilen gabat gelýär, Ewa Galperin bolsa "ak şlýapa" gök topar häsiýetini görkezýär. Muňa garamazdan, ikisi-de haker ruhuny özünde jemleýär. Şeýle-de bolsa, has pragmatiki ýa-da öz-özüne gyzyklanýan çemeleşmäniň netijesinde käbir hakerleriň iri korporasiýalarda wezipeleri goramak üçin başarnyklaryny artdyran ugurda bir ugur ýüze çykdy. Fokusdaky bu üýtgeşiklik, kopileft, sanly demokratiýa, korporasiýa garşy işjeňlik we sanly awtoritarizme garşylyk ýaly ýokarda agzalan hereketleriň esasy ýörelgelerinden tehnologiki bilesigelijiligi we hünär derejesini ýokarlandyrdy. Hakerleriň ahlagyndan daşlaşan we kiberhowpsuzlyk karýerasyny saýlan kiberhowpsuzlyk hünärmenleriniň bu bölegi has meşhur bolup, işleriniň has giň jemgyýetçilik we syýasy netijelerine däl-de, korporatiw şahadatnamalara gönükdirilen hünärmenleriň agdyklyk edýän kiberhowpsuzlyk pudagyna sebäp boldy.

The is an opinion piece based on the author’s POV and does not necessarily reflect the views of HackerNoon.

Read My Stories

Bu ses hekaýanyň asyl dilinde öndürildi!

Örän uzyn; Okamak

CTA: Download the FREE AI Productivity Shift report

Hakerler seýrek tohum bolýar

About Author

JOGAPLAR

HANG TAGS

BU madda öňe sürüldi

Related Stories

Light-Mode

Classic

Newspaper

Dark-Mode

Neon Noir

Minty

HN StartUps