ሸፋቱ ባሕሪ ንዲሞክራሲ ከድሕን ይኽእል ድዩ?

ብታሪኽ፡ ኣናርኪስታዊን ሓርነታውን ስነ-ሓሳባት፡ ኣብ ውልቃውነት፡ ቀጥታዊ ተግባር፡ ጸረ-ርእሰማላውነትን ምድግጋም ሃገር ዘይብሉ ሕብረተሰብን ብምትኳሮም፡ መብዛሕትኡ ግዜ ካብቲ ባህላዊ ፖለቲካዊ ጽላት ወጻኢ ኮይኖም ይርከቡ። ይኹን እምበር፡ ምምጻእ ኣመሪካዊ ሓርነታዊነት፡ ብፍላይ ከኣ እቲ ንርእሰማላዊ ናጻ ዕዳጋ ዝድግፍ ፍልልይ፡ ነዚ ባህላዊ ኣሰላልፋ’ዚ ብድሆ ኮይኑዎ ኣሎ። ብታሪኽ፡ ክልቲኦም ጉጅለታት ብቕደም ተኸተል ምስ ኣብ ጸጋምን የማንን ዝርከቡ ምልካውያን ውድባት ክተሓባበሩ ከለዉ፡ ኣብ መንጎ ጸጋማውያን ሓርነታውያንን የማናውያን ሓርነታውያንን ድሩት ምትሕብባር ነይሩ እዩ። እዚ ምፍልላይ ብፍላይ ኣብ ከም ውልቃዊ ሓርነትን ውሱን መንግስትን ዝኣመሰሉ መዳያት ናይ ሓባር ዕላማታት ክህሉ ዝኽእል ተኽእሎ ኣብ ግምት ብምእታው፡ ንዝሓለፈ ዕድል ዝውክል እዩ።

ዋላ እኳ ስነ-ሓሳባዊ ፍልልያት እንተሃለወ፡ ማሕበራዊ ኣናርኪስት፡ ውልቃውያን ኣናርኪስት፡ ጸጋማውያን ሓርነታውያን፡ የማናውያን ሓርነታውያንን ኣናርኮ-ርእሰማላውያንን ዝርከብዎም ዝተፈላለዩ ኣናርኪስታዊን ሓርነታውያንን ውድባት፡ ንመንግስታዊ ስልጣንን ትካላዊ ስልጣንን ኣብ ዝገብርዎ ተቓውሞ፡ ሳሕቲ ናይ ሓባር ባይታ ዝረኸቡ እዮም። ሓደ ካብ ከምዚኦም ዝኣመሰሉ ሳሕቲ ዝረኣዩ ፍጻመታት፡ ካብ ሳይፈርፓንክስ ዝተወልደ ምንቅስቓስ ክሪፕቶ-ኣናርኪስት እዩ። መስራቲ ምንቅስቓስ ክሪፕቶ-ኣናርኪስት ዝኾነ ቲሞቲ ሲ ሜይ ኣብ ሓደ ካብቲ ፍሉጥ ጽሑፋቱ “ Cyphernomicon ” ኣብ ዝሃቦ መግለጺ፡ ዋብሊስ ምስ ጸጋማውያን ሓርነታውያንን ኣናርኮ-ርእሰማላውያን ኣኽረርቲን ኮይኖም፡ ኣብቲ ኣንጻር መንግስቲ ዝተኻየደ ምንቅስቓስ ሳይፈርፓንክ ብሓባር ከም ዝሰርሑ ገሊጹ። ከምኡ’ውን እተን ዓበይቲ ትካላት። ካልእ ፍሉጥ ኣብነት ናይዚ ከምዚ ዝኣመሰለ ስግረ-ስነ-ሓሳባዊ ምትሕብባር፡ ሓድሽ ፖለቲካዊ ፓራዳይም ዝውክላ ሰልፍታት ሸፋቱ ባሕሪ ምምስራት ዘጠቓልል እዩ።

ፖለቲካ ሸፋቱ ባሕሪ፡ ኣብ ክልቲኡ ጸጋማዊ-ሓርነታውነትን የማናዊ-ሓርነታውነትን ዲያለክቲካዊ ምትእኽኻብ ዝሓለፈ ሓድሽ ፖለቲካዊ ፓራዳይም ተባሂሉ ክምደብ ይከኣል። ከም ውጽኢቱ ድማ ፖለቲካ ሸፋቱ ባሕሪ ነቲ ስግረ-ስፔክትረም መበቆላዊ ሓርነታዊ ክብርታት ካብ ክልቲኡ ጸጋማዊ-ሓርነታውነትን የማናይ-ሓርነታውነትን ይሕዝ። ኣብ ክልቲኡ ዲጂታላውን ሲቪላውን ሓርነታት ካብ ሲቪላዊ ሓርነታዊነት፡ ማሕበራዊ ፍትሒ ክብርታት ካብ ማሕበራዊ ሊበራሊዝም፡ ቀጥታዊ ዲሞክራስን ክፉት መንግስታዊ መርገጺታት ካብ ጸጋማይ ሓርነታዊነትን፡ ሃክቲቪዝም ኤቶስ ካብ ዲጂታላዊ ሶሻሊዝም (ሳይበር-ዩቶፒያኒዝም)፡ ከምኡ’ውን ጸረ-ትካላዊ ኣክቲቪዝም ምስኡ ዘይደራደር መርገጺ ኣለዎ። ምስ ወለንታዊነት ካብ ኣናርኮ-ርእሰማላውነት። ፖለቲካ ሸፋቱ ባሕሪ፡ ንነፍሲ ወከፍ ውልቀሰብ ኣብ ስግር ጾታ፡ ዓሌት፡ ብሄርን ካልኦት ስፖክስን ኣብ ሲቪላዊ መሰላትን ንኹሉ ዝሓቁፍን ይኣምን። እቶም ኣብ ፖለቲካ ሸፋቱ ባሕሪ ዝኣምኑ ውልቀሰባት፡ ከምቲ ኣብቲ ኣሳታፊ ዲሞክራሲ ዝዕንብበሉ ግሉጽን ክፉትን መንግስታዊ ስርዓት ዝኣምኑ፡ ደገፍቲ ነጻን ክፉትን ምንጪ ዘለዎ ሶፍትዌር፡ ናጽነት ሓበሬታ፡ ምክልኻል ውልቃዊ ብሕታዊነት፡ ከምኡ’ውን ዘይተማእከለ ኢንተርነት እዮም።

ፓርቲታት ሸፋቱ ባሕሪ ኣብ ገለ ክፋላት ዓለም ከም ሳልሳይ ወገን ዕዉታት ነይሮም። ኣብዚ እዋን’ዚ ፓይረት ፓርቲ ኣብ ኣይስላንድ እቲ ዝበዝሐ ተፈታዊ ሰልፊ ኮይኑ ፡ 23.9% ህዝቢ ይድግፎ ከምዘሎ ኣብ ቀረባ እዋን ብማርኬት ኤንድ ሚድያ ሪሰርች ኤምኤምኣር ዝተኻየደ ዳህሳስ ይሕብር። ፓይረት ፓርቲ ኦፍ በርሊን ዝተባህለ ናይ ግዝኣት ጨንፈር ናይ ፓይረት ፓርቲ ጀርመን ኣብ 2011 ኣብ ዝተኻየደ ምርጫ ግዝኣት በርሊን ናብ Abgeordnetenhaus ናይ በርሊን 8.9% ድምጺ ብምርካብ 15 መናብር ረኺቦም ። ኣብ 2013 ዓ.ም. ሓደ ካብቶም ዝተመርጹ ሰለስተ ኣባላት ፓይረይት ፓርቲ ኣይስላንድ ዝኾነ ጆንስዶቲር፡ ንዊኪሊክስ እውን ዝድንግጸሉ ዝነበረ ኮይኑ፡ ኣይስላንድ ንኤድዋርድ ስኖውደን ዜግነት ክትህብ ጸዊዑ። ኣብ 2018 ኣብ ዝተኻየደ ምርጫ ኮሙን ፕራግ፡ ሰልፊ ሸፋቱ ባሕሪ ቸክ 17.1% ድምጺ ብምርካብ ፡ ኣብ ካልኣይ ደረጃ ኣቐሚጥዎም። ወኪል ሰልፊ ሸፋቱ ባሕሪ ቸክ ዝደነክ ሕሪብ ከንቲባ ፕራግ ኮይኑ ከገልግል ተመሪጹ። እዚ ኣባል ሰልፊ ሸፋቱ ባሕሪ ከንቲባ ናይ ሓንቲ ዓባይ ዓለማዊት ከተማ ኮይኑ ክምረጽ ንመጀመርታ ግዜ ክኸውን ይኽእል እዩ። ኣብ መላእ ዓለም ኣብ መንጎ ዝርከባ ሰልፍታት ሸፋቱ ባሕሪ ዝካየድ ኣህጉራዊ ምሕዝነት ፓይሬት ፓርቲስ ኢንተርናሽናል ብቁጠባውን ማሕበራውን ባይቶ ሕቡራት ሃገራት ኣብ 2017 ፍሉይ ናይ ምምኽኻር ደረጃ ተዋሂብዎ።ከምዚ ዝበለ ናይ ምርጫ ዓወት ባህሊ ሽፍትነት ሰልፊ፡ ብሓቂ ንኹሉ ናይ ምርጫ ዓወት ዝሓለፈ እዩ። እቶም ናይ ቀደም ሳልሳይ ወገን የማናውያን ሓርነታውያን ውድባትን ክላሲካዊ ሊበራላውያን ውድባትን ከምኡ’ውን እቶም ርሑቕ ጸጋማውያን ትሮትስኪውያን ጉጅለታት ከምኡ’ውን ባህላዊ ሳልሳይ ወገን ጸጋማውያን ደሞክራስያውያን ሶሻሊስታዊ ውድባት።

ሸፋቱ ባሕሪ ውድባት ዋላ እኳ ጸረ ምምስራት ዝኾነ ቃላት እንተሃለዎም፡ በቲ ክግልብጥዎ ዝዓለሙ መሓውራት ንባዕሎም ክምዝምዙ ተቓላዕቲ እዮም። ውድባት ሸፋቱ ባሕሪ ሓደ ሓደ ግዜ ኣብ ቴክኖሎጂ ኣዝዮም ዘተኮሩ እዮም፣ መብዛሕትኡ ኣባልነቶም ኣብ ኢንዱስትሪ ኣይቲ ዝሰርሑ ሰባት ዝዕብለል ምዃኑ ኣብ ግምት ብምእታው። ኣብ ኢንዱስትሪ ኣይቲ ዝሰርሑ ሰራሕተኛታት ካብቶም ናይ ኢንዱስትሪ ሰራሕተኛታት ዝለዓለ ደሞዝ ናይ ምርካብ ተኽእሎኦም ዝለዓለ ምዃኑን እቶም ሰራሕተኛታት ኣይቲ ኣብ ልዕሊ ባህላዊ መሓውር ስራሕ ጂግ ኢኮኖሚ ዝዓይነቱ ናይ ስራሕ መሓውር ከምዘስተማቕሩን ኣብ ግምት ብምእታው፡ ቅሩብ ፔቲት-በርጌሳውያን ክኾኑ ይኽእሉ። እዚ ድማ ሓደ ሓደ ግዜ ንውድባት ፓይረይት ምስቶም ዝተሓተ ድኻታት ማሕበረሰባት ከምዘይራኸባ ይገብሮም ። ኣብ መንጎ እቶም ከም ማሕበራዊ ኣናርኪስት፡ ሓርነታውያንን ኣናርኮ-ርእሰማላውያንን ዝኣመሰሉ ስነ-ሓሳባዊ ጉጅለታት ዝፍጠር ክፋላዊ ክርክር፡ ነቲ ምርጫዊ ዓወት ጥራይ ዘይኮነ፡ ነቲ መሰረታዊ ንጥፈታት እውን ክዕንቅፍ ይኽእል እዩ። ብተወሳኺ፡ እቲ ኣናርኮ-ርእሰማላዊ ውድብን እቲ የማናዊ-ሓርነታዊ ውድብን ብዝዓበየ መጠን፡ ሸፋቱ ባሕሪ ውድባት ሓደ ሓደ ግዜ ነቲ ንመብዛሕትኦም ኣኽረርቲ ጸረ-ርእሰማላውያን ኣናርኪስታውያንን ሓርነታውያንን ካብ መሰረታዊ ዝሰርሑ- ክፍሊ ተሪፉ። ካብዚ ሓሊፉ፡ ሓርነታውያንን ኣናርኮ-ርእሰማላውያንን ምንቅስቓሳት ከይተረፉ፡ ንርእሶም ዘገልግሉ ረብሓታት ንምስጓም ሓርነታዊ ቃላት ክኽተሉ ዝኽእሉ ሚልዮነራትን ዓበይቲ ኮርፖሬሽናትን ንምእታው ተቓላዕቲ እዮም።

ኣብ መደምደምታ፡ ፓይረይት ውድባት ኣብ መንጎ ጸጋማውያን ሓርነታውያንን የማናውያን ሓርነታውያንን ኣብ ናይ ሓባር ተቓውሞኦም ንመንግስታውን ትካላውን ስልጣን ስግረ-ስነ-ሓሳባዊ ምትሕብባር ክህልዎም ዝኽእል ተኽእሎታት ከርእዩ እንከለዉ፡ ፖለቲካዊ መድረኾም ግን መብዛሕትኡ ግዜ ናብ ኣናርኮ-ርእሰማላውን ሲቪላዊ ሓርነታውን መትከላት እዩ ዝጽጋዕ። እዚ ስነ-ሓሳባዊ ምዝንባል’ዚ፡ ንሻቕሎት ማሕበራዊ ኣናርኪስታውያንን ጸጋማውያን ሓርነታውያንን ንምግዳፍ ሓደጋ የስዕብ፣ ንሳቶም ድማ ጸረ-ርእሰማላዊ ኣጀንዳታቶም ኣብ ዋጋ ዕዳጋ ኣትዩ ኣብ መወዳእታ ድማ ኣብ ዝሰፍሐን ዝያዳ ንየማን ዝጽጋዕን ሓርነታውያን ማዕቀፍ ተዋሒጡ ክረኽብዎ ይኽእሉ። ዋላ እኳ ሸፋቱ ባሕሪ ውድባት ንእሽቶ በርጌሳውያን ናይ ምዃን ዓቕሚ እንተሃለዎም፡ ብፍላይ ኣብ ትካላዊ ሞኖፖሊን ስታቶላትሪን ክመጽእ ከሎ፡ ንውልቃዊ ጸጋማይን የማናይን ዝንባለታት ጠቓሚ ጸረ-ነጥቢ ክኾኑ ይኽእሉ። ፓይረይት ውድባት ካብ መብዛሕትአን የማናውያን ሃገራውያን ውድባትን ጸጋማውያን ስታቲስቲካዊ ሶሻሊስታዊ ውድባትን ዝያዳ ዘተኣማምን ኣማራጺ እየን። ካብዚ ሓሊፉ ውድባት ሸፋቱ ባሕሪ ሲቪላዊ ሓርነታትን ጸረ ትካላት ንጥፈታትን ብጽኑዕ ስለዝሕዙ ዝያዳ ዘይተማእከለን ማዕርነታውን ቁጠባውን ፖለቲካውን ሃዋህው ኣብ ምፍጣር ብሓቂ ውጽኢታውያን እየን ።