Joe Roganqa chunka wata kuraqmi ñoqamanta. Chaymi, chayta niptiyqa totalmente allani paypa tech-time-travelling vibe, chaytam niyta munani.
Huk pacha salto cordón telefonokunamanta aswan musuq iPhonekunaman tupachisqa kanman Kubrickpa tullumanta satélite escenawan “2001: A Space Odyssey” nisqapi.
Yuyariniraqmi chay tiempopi jardín de infantes nisqapiraq sipaschay abuelonpa Nokia nisqa telefononta pakirusqanmanta. Payqa yuyaykurqanmi p’akisqa kashaqta pantalla mana uyarisqanrayku. Asikurqaykutaqmi imapaqtaq chay llapa botones kasqanmanta tapuwaptinku. Taytayqa manam piñasqachu. Payqa manan pantalla táctil nisqa telefonokunamanqa yachakuyta atirqanchu.
“Nah, saqey. Kunan pachakunapiqa wawakunaqa makipi karu kamachiqniyuqmi nacenku. Musuq telefonota hapisaq. Pukllasun. Wakin felpaykikunataqa waqaycharqanim. Disneyqa mana tiempoyoqmi”, nispa.
Kaypiqa imapas kachkan. GenZs, chaymanta astawanqa Generación Alpha, tukuy kay tech musphaykunata mana allinpaq hapinku. Ñawpaqtaqa puriq runawanmi kallpaq kani. Kunanqa, ancha saminchasqa hinaspa agradecido sientekuni Galaxy Buds nisqawan llamkayta atisqaymanta.
Definitivamente kayta qhawanayki tiyan Francis Fosterwan Konstantin Kisinwan invitado hina. Refrescantemi techmanta hinaspa AImanta rimay huk ratullapas, aswanqa admirananchikmi presidencial candidatopa superpoderninta kimsa hora derechota rimananpaq mana bañoman rispa.
Joeqa 2014 watatawan 2024 watata tecnologiamanta tupachiypi spot karqan. Aswantaqa manan imapas cambiarqanchu, sinchitan. Kunanqa, parrafrazachkani:
Ichaqa, 2034 watapiqa AI nisqaraykum plátano kanqa.
Qhawariy, manan kanchu imayna sugarcoat chay hechota AI huk serial llamk'ay wañuchiq. Imachus kasqanmi. Qatiqnin mana qispiy atina revolución industrial nisqa. Chaylla mana iskaynin ñanta hap’iyta atiwaqchu, ¿icharí?
Denis Villeneuve sutiyoq runan huch’uy wawaypa musquyninta hunt’achirqan “Dune” nisqa peliculapi ruwasqanwan. Chayqa karqan huk epico yuyayta hap’iq experiencia. Hinaspa, iskay kaq raki hunt'asqa IMAX rikuchiy hina, mana sut'inchayta atikunchu.
Chaymi, Rogan 2034 watamanta llakikuyninta willaptin, iskay iskayta huñurqani. Chaymi achka runakuna llamkayninkuta chinkachirqaku AI nisqawan hinaspa automatizacionwan. Qhawariy, manan necesariochu kayta pantasqa ñanman apay. Derechomanta gradoyuqmi kani, qillqanitaqmi. ¿Yachankichu “El guía de autostopista a la galaxia” nisqapi abogadokunawan contadorkunawan ima pasasqanmanta? Bueno, Google nisqapi, sichus herejía ruwarqanki mana llapa librokunata leespa.
Brutalmente honesto puntoyqa kaymi: hey, kawsasunmanmi AI purga nisqamanta diseñadores nisqamanta, qillqaqkunamanta, ichaqa Roganpa nisqan hina, camioneros nisqakunan qatiq nivelpi kanku. Chay mega-llaqtakuna hunt’asqata suministro lineakunamanta dependiente. Millonnintin camionerokunapa llamkayninkuna. Chay escenaqa Hatun Hatariypaqmi churasqa kachkan, chaytam riqsinkutaq...
“Iskay miray Butlerianokunaq umallisqan ch’aqway qhepamanmi, maquina-lógica nisqa diosta askha runakuna thuñichirqanku, mosoq yuyaytaq hatarichisqa karqan: “Runaqa manapaschá rantinpi churasqachu kanman”. Kikin Jihadqa tukusqañan karqan llapa yuyaysapa makinakunata hunt’asqata chinkachispa, chaykunatan qallariypiqa runakuna ruwarqanku lliw teqsimuyuntinpi, ichaqa rikuchirqanmi askha ukhunchasqa impactokunata runaq wiñayninpi sociopolítico hinallataq tecnológico nisqapi llapan mosoq imperiokuna rikhurimusqanpi, chaypin kasharqan a hatun tecnologico reversión nisqa llapan runaq civilización nisqapi”, nispa.
Dune Wiki Fandom p'anqata saqisaq Butlerian Jihad nisqa suni willakuyta pisilla kananpaq.
Amam runapa yuyayninman rikchakuq makinata rurankichu
“Aswan sasa computadorakunata, calculadorakunatapas hark’arqankun, chhayna yuyayniyoq maquinata ruwaspa otaq dueñonmanta castigasqa kaspankun juzgasqa karqanku, hinaspan chay rato wañuchinankupaq sentenciarqanku. Kay mana yuyay tecnología nisqa, runaq allin kawsayninpi sinchi ch’usaqta paqarichirqan, runaq sasachakuyninmanta, yupaykunata, yupaykunata ruwanankupaq, muyuchispa. Kay ch’usaq kayninmi aparqan mentat nisqa ordenta paqarichinanpaq: Bene Gesserit nisqa, hinallataq Gremio de Espaciamiento nisqatapas”.
Kunanqa, uhu k’aspikunapi purinay tiyan. Asikunapaq hinam camionerokunata tech destructor hina piensayqa. Amistadniykunam kan, paykunam tecnologiamanta hapipakunku kuyasqanku runakunawan semanakuna, wakinpiqa killakunaña ñanpi kachkaspanku rimanankupaq. Ichaqa, chay pachallapitaqmi, manan mana yuyay atiychu wakin kikinmanta puriq camionkuna mana ancha karu hamuq pachapi ninawan hap’ichisqankuqa. Chaymi, compromisokunata ruwana kanman.
Manam AI diosniyuqchu kasun, ichaqa kikinmanta puriq AI camionkunam hielo ñankunapi runakunata qispichinman.
“Hielo ñanpi camionerokunaqa sapa pachak.000 llank’aqkunamantan 112 wañunku [...]. Hielo ñanpi purichiqkunap aswan wañuyninqa antawakunap accidentenmi, achka kutipiqa chiri ñankuna kasqanrayku, mana allin rikusqa kasqanrayku ima. Peligro kaptinpas, hielo ñanpi camionta manejaqkunaqa ancha allinmi Alaska lawpi hinaspa Canadá nacionpa norte lawninpi karu llaqtakunaman mercaderiakunata apanankupaq. Huk estudiopin yachakurqan hielo ñanpi wañuyqa 21 kuti aswan askha kasqanmanta, sapa kuti carropi accidentakuspa wañuymantaqa. Hielo ñanpi camionta manejaqkunaqa sayk’usqa kasqankuraykun aswanta ñak’arinku ñanpi unayta sayk’uchikuq horakuna purisqankurayku”, nispa.
Chaymi, ñanta takay Jack camionniykipi, hinaspa qan, qhawashayki, AI: rimananchismi.