Konfiantza kontzeptua eraikuntza hauskor samarra izan da beti, zetazko oihal ederrenaren antzekoa, baina zaldun baten armadura bezain sendoa. Kola ikusezin hori da gizarteak elkarrekin mantentzen dituena, eta giza kooperazioa familia mailatik hirietara, nazioetara eta mundu mailako sistemaraino iristea ahalbidetzen du. Baina betiko kontzeptu hau aro digitalaren bidegurutze batean dago. Bere izaera aldatzen ari da. Horrekin konplexutasun berriak datoz. Konfiantza etorkizuna gotortzen duen armadura distiratsua ala orban gorritxoak mundu digitalizatu batean konektatzeko gure ahaleginak nahasten ditu? Guardia zaharra: harreman-konfiantza ondare gisa Mendeetan zehar, konfiantza erlazionala izan zen; aurrez aurre eraikitzea zen. Jendeak norbaiti eskua eman eta norbaiti begietara begiratzen zion, eta zerbait fisikoa zegoen emandako eta jasotako konfiantzan. Konfiantza mota honek (dei dezagun "konfiantza analogikoa") esperientzia haptikoa adierazten du. Inbertsio pertsonala, ezagutza sakona eta ahultasunaren oihartzuna behar ditu. Baina itxurazko garbitasunean ere, konfiantza hori akatsik gabe zegoen. Manipulagarria zen, maiz norbaiten fidagarritasuna ezartzen zuen karisma pertsonalaren edo antolakuntza-egituraren barneko hierarkia-mailaren kontua baitzen. Herriko zaharrena, apaiza, bankaria—konfiantza eskuarki agintearekin nahastuta zegoen eta batzuetan zalantzan jartzeko gai gutxien zutenen kalterako. Erlazio-konfiantza horrek bazuen, ordea, indar eztabaidaezina: erresistentea izan zitekeen. Denboran zehar partekatutako esperientzien bidez konpondu, eraiki eta aberastu liteke. The Dawn of Tech-Powered Trust: Armor with cracks Konfiantza digitala teknologia mugitu zenean, eredu bat irauli zen konfiantza analogikotik. Kasu honetan, konfiantza ez zen giza elkarrekintza errepikatu eta intimoen bidez bildu, algoritmoen, enkriptatzea eta kontratu adimendunen bidez baizik. Blockchain, DeFi eta teknologia deszentralizatuak bitartekaririk gabeko konfiantzazko mundua agintzen ari dira, non kodeak (ez ehun konektibo pertsonalak) dena bidezkoa izaten dela bermatuko duen. Konfiantza digitalaren armadura distiratsua gardentasuna, aldaezintasuna eta deszentralizazioa da hautsi ezinak. Promesaren armadura distiratsu honek akats ugari ezkutatzen ditu bere xafla distiratsuaren atzean. Teknologiak bermatutako konfiantza oso premisa akats batean oinarritzen da, sistemak ezin direla hondatu eta teknologia inpartziala dela. Eta algoritmo akastunak, hacking eskandaluak eta gobernantza deszentralizatuaren hausturaren bidez oso ondo ikasi dugunez, armaduraren pitzadura horiek mundu analogikoko urraketak bezain hondamendiak izan daitezke. Konfiantza digitalaren kontzeptuaren aurpegirik ezak (non fidagarritasuna ekuazio bat baino ez den) sistema hausten denean desilusio gehiago sentiarazten du porrota. Ez dago inor errurik; testuinguru horretan konfiantzaren izaera bera da paradoxikoa bilakatzen dena, eskala daitekeelako baina oso ondo gero eta hauskorragoa bilakatzen baita. Konfiantza: superpotentzia ala ahultasuna? Esan liteke konfiantzak, bere forma analogiko edo digitalean, ahultasun bat adierazten duela. Dena kontrolatu ezin dugula eta, beraz, beste edo sistemetan oinarritu behar dugula konturatzea da. Konfiantzan, norberak bere burua irekitzen du arriskura. Erlazio-traizio edo matxura teknologiko moduan izan daiteke sistema deszentralizatuen barruan. Konfiantza, beraz, ahultasun bat al da? Edo, egia esan, indarra al da? Konfiantza, mundu deszentralizatu batean, superpotentzia bat da. Ez garaitezin egiten gaituelako, erresilientzia kolektiboa eraikitzen duelako baizik. Hori da sistema banatu honen edertasuna: behar den gauza bakarra banatzen du: konfiantza. Ezein entitate bakar batek ezin gaitu traizionatu entitate bakar batek ez duelako boterea. Eta konfiantzaren hedapen hori da kolektiboa indartu dezakeena, ahalduntze modu batean konfiantza izatearen ekintza bera. Era berean, harreman-konfiantzan, askotan aurkitzen dugu indarra, ez konfiantza mantentzen den momentuetan, baizik eta konfiantza hausten eta konpontzen den garaietan. Konfiantzaren benetako balioa ez dator bere perfekziotik, irauteko eta egokitzeko duen gaitasunetik baizik. Analogikoa edo digitala izan, konfiantza ez dago geldirik. Etengabe fluktuazioan dago, gure iritzia probatzen du sistemaren eta pertsonen ontasunean zenbateraino fidatu nahi dugun eta, aldi berean, halako porrot baten ondoren lotura are sendoagoa berreraikitzeko aukerak sortzen ditugu. Konfiantza hibridoa: hirugarren bide bat? Baina agian konfiantzaren bilakaera interesgarriena bi mundu hauen bidegurutzean dago: analogikoa eta digitala. Konfiantza hibridoa, harreman erlazionalaren eta teknologiaren bidezko konfiantzaren nahasketa bat, jada errealitate bat da. Kontuan izan sare sozialen plataformak, non konfiantza erlazionala den (zure lagun eta jarraitzaileen sarea da) eta, aldi berean, teknologikoak bultzatuta, ikusten duzuna zaintzen duten algoritmoekin. Edo kontuan hartu finantza deszentralizatuak, non kodearen eta teknologiaren konfiantza komunitatearen gobernantzan eta lankidetza-erabakiak hartzeko konfiantzarekin osatzen den. Eredu hibrido honek etorkizunak izan dezakeenaren iragarpena izan liteke manipulaziorako irekita dauden analogoak moderatzeari eta digitalak hutsegite osorako. Konfiantza geruza anitzeko eraikuntza baten antzekoa izan liteke, pertsonala eta teknikoa uztartuz testuinguru anitzen bidez moldakorra. Ondorioa: Armor Radiant, Scarlet Stain Konfiantza, harremana izan edo teknologiarekin elikatua, ez da ez armadura distiratsu hutsa, ezta orban gorri bat. Biak dira, bikoiztasun batean, giza interkonexioaren konplikazioa aro digitalean adierazten dutenak. Konfiantza sortzeko metodologia aldatuko den arren (eskua emateko akordioetatik sinadura kriptografikoetara eboluzionatuz), funtsa berdina izaten jarraitzen du. Arriskuaren eta sariaren, zaurgarritasunaren eta indarraren arteko oreka delikatua esan nahi dut. Honetan, konfiantzaren akatsak eta aukerak gidari gisa aurkitzen ditut. Orain ere gure ekintzak ulertzen hasiak garen moduan moldatzen dituena.
