"Kukho izazi ezaziwayo; kukhona izazi ezaziwayo ezaziwayo ezaziwayo; Nathi nathi nathi kukhona izazi ezaziwayo ezaziwayo; Okwamanje, nathi nathi kukhona izazi ezaziwayo ezaziwayo; kodwa kunezinto ezaziwayo ezaziwayo ezaziwayo: Izazi ezaziwayo ezaziwayo ezaziwayo ezaziwayo." "Kukho izazi ezaziwayo; kukhona izazi ezaziwayo ezaziwayo ezaziwayo; Nathi nathi nathi kukhona izazi ezaziwayo ezaziwayo; Okwamanje, nathi nathi kukhona izazi ezaziwayo ezaziwayo; kodwa kunezinto ezaziwayo ezaziwayo ezaziwayo: Izazi ezaziwayo ezaziwayo ezaziwayo ezaziwayo." Ngicabanga ukufunda lokhu , cishe iminyaka eminyakeni edlule, lapho ngitholela i-Master yam e-Information Security. Sitholela indlela yokusebenza okuzenzakalelayo kwe-machine learning ekusebenziseni ukucubungula ama-anomaly e-network security. Lezi zithunyelwe kuphela. It yakhiwa into engaphansi kwe-code: inkalo ukuthi ku-cybersecurity, akuyona kuphela ama-threats asazi kulokhu. Lezi zithunyelwe ukuthi awukwazi ukufinyelela: i-unknown unknown that can absolutely shake your systems. That idea has stuck with me ever since. U-United States Secretary of Defense Donald Rumsfeld Kuyinto ngokucacileyo ukuthi i-CTI-Pakistan 2025 yaziwa emangalisayo. Kuyinto engezinye ibhizinisi ye-cybersecurity. Kuyinto ukuxhumana okuqinile yama-leaders e-public ne-private. Imibuzo, imibuzo yobuchwepheshe, futhi ama-panels yama-expert, zonke zihlanganisa ukuxhumana okuqinile kwesixazululo esiyingqayizivele: ukwakhiwa, ngaphandle kokubili ukuthi siphinde, kodwa kungenzeka ukuthi akuyona. Ukwakhiwa yi-Resecurity ngokuxhumana ne-Pakistan Information Security Association (PISA), i-Security Experts (Pvt) Limited, i-ISACA Islamabad Chapter, i-National CERT (PKCERT), ne-National Cybercrime Investigation Agency (NCCIA), i-event yedlulile elihlanganisa abasebenzi be-cybersecurity, abacwaningi be-policy, futhi abacwaningi be-tech under one roof. Usuku 1: Capture I-Flag Challenge I-Events yasungulwa nge-Capture the Flag (CTF) challenge okuyinto engaphansi kwe-red-vs-blue skirmish yakho ezivamile. Kwi-Round 1, abalandeli abalandeli e-Smart City e-simulated, ephelele nezinsizakalo ezivamile kanye nezivakashi ze-web. Lezi zihlanganisa ku-Round 2, okuyinto zihlanganisa indawo ye-banking ephelele. I-CTF ibonise izinhlelo zangempela ezivela ku-web exploitation kuya ku-cryptographic attacks, ukuhlangabezana nabasebenzi abanolwazi kakhulu. Nge-10 amabhange ezihambayo kanye nezinhlangano zokuhlobisa, amaqela zihlanganisa, ukhuseleko kanye nokuhlobisa izinzuzo. Ukukhuthaza massive abalandeli abalandeli, abalandeli, kanye neqela zokuxhumana zobuchwepheshe kusuka ku-Resecurity ne-PISA ukunikezela inxaxheba. Usuku 2: I-Cybersecurity Leadership ku-Focus Usuku olandelayo lithunyelwe nge-conference ephelele esihlanganisa ama-panels ama-expert, ama-stakeholder abavelisi, nama-leaders be-private sector, zonke zihlanganisa ku-threat intelligence sharing kanye ne-cyber resilience yesizwe. Ngokubambisana namasiko we-HackerNoon, ngine-privilegy yokufika kanye nokuhlanganisa izibuyekezo. I-Inspiratory yaziwa ukuthi izibuyekezo ezinguquko kanye nokuhlanganiswa ku-one common goal: ukwakhiwa kwe-Digital Pakistan. U-Ammar Jaffri, umfundisi we-Digital Pakistan, uqala isixazululo se-Opening ngokuvumelana ne-tone for the day: ukuhlanganiswa, ukuvuselelwa, kanye nokuphathwa kwe-cybersecurity ehlabathini lokuqala. "Ukulungiselela i-Digital Pakistan enhle, kufanele ukuguqulwa kwebhizinisi le-reactive kuya ku-proactive, ukukhuthaza ukuhlanganiswa kwebhizinisi yomphakathi, yebhizinisi, kanye ne-academic. I-Cyber resilience akuyona kuphela izinga lwezobuchwepheshe, kodwa kuyinto ibhizinisi lwezizwe. I-Digital Pakistan Vision 2047 ibhizinisi elihlanganisa lapho ukuhlanganiswa kwezobuchwepheshe, ukwakhiwa kwezinhlelo zendawo, kanye nokuhlanganiswa kwebhizinisi zihlanganisa ngempumelelo yethu yedijithali. "-Ammar Jaffri, ex-DG Additional FIA & Director General at Center of Information Technology (CIT) "Ukulungiselela i-Digital Pakistan enhle, kufanele ukuguqulwa kwebhizinisi le-reactive kuya ku-proactive, ukukhuthaza ukuhlanganiswa kwebhizinisi yomphakathi, yebhizinisi, kanye ne-academic. I-Cyber resilience akuyona kuphela izinga lwezobuchwepheshe, kodwa kuyinto ibhizinisi lwezizwe. I-Digital Pakistan Vision 2047 ibhizinisi elihlanganisa lapho ukuhlanganiswa kwezobuchwepheshe, ukwakhiwa kwezinhlelo zendawo, kanye nokuhlanganiswa kwebhizinisi zihlanganisa ngempumelelo yethu yedijithali. "-Ammar Jaffri, ex-DG Additional FIA & Director General at Center of Information Technology (CIT) Iqembu le-Resecurity ibonise imibuzo enhle yobuchwepheshe futhi enhle mayelana nezinkqubo ezivamile ze-threat intelligence kanye ne-intelligence-powered fraud detection. I-Taha Halabi no-Abdullah Halabi wabhala ngenxa yokuhlanganisa kahle ukuthi ama-feed ye-threat ye-real-time kanye ne-behavioral analytics angasiza ukunciphisa i-cyberattacks, ikakhulukazi emakethe ezifana ne-finance ne-critical infrastructure. I-sessions yayo zihlanganisa izindlela ze-cybersecurity zehlabathi nge-solutions ezisebenzayo ezisebenzayo ezivela kwi-ecosystem ye-digital ePakistan. Lezi zihlanganisa umkhosi we-keynote we-Dr. Monis Akhlaq, Chief Information Security Officer ku-NADRA, okuyinto wahlanganyela ukucubungula umkhosi we-cybersecurity ku-national data infrastructure, enikezela ukunambitheka kwamakhemikhali asebenzayo we-threat intelligence, kanye ne-security-first mindset ku-digital transformation ye-public sector. Ukubonisa Panel Isigaba 1: Ukuvikelwa kwe-Infrastructure Critical I-Ammar Jaffri yasungulwa, le sesitimela lihlanganisa izindlela ezinhle zehlabathi zokhuseleko kwezinhlelo ezinzima. Izinzuzo ziye zithunyelwa: Dr. Monis Akhlaq (CISO, NADRA) Jahanzeb Arshad (EVP, Nayatel) Tahir Jamil (Umphathi Wokugqibela) Dr. Khurram (NESCOM) Ikram Barkat (DG PEMRA) I-powerhouse panel ithatha ukubaluleka okuphakeme kwe-threat intelligence-sharing cross-sector kanye nokuhlanganisa izinhlelo ze-IT kanye ne-OT (Operational Technology) phakathi kwezinsizakalo eziyinhloko. Amangqamuzana ze-cyber zihlanganisa kakhulu izakhiwo ezinzima, kuhlanganise ama-energy grids ne-telecommunications networks. I-panel ibonise ukuthi ukuxhaswa kwe-cyber ehlabathini enhle kuncike ukuxhaswa okuhlobene phakathi kwamakhasimende amabhizinisi, abaphakeli we-private sector, kanye nama-operators we-industrial control system. Zihlanganisa ukushintshwa kwe-frameworks eyodwa, ukuxhaswa kwe-intelligence e-real-time, kanye ne-strateg Isisombululo 2: Amadolobha Amandla Amandla & Amathembezi Amathembezi I-panel eyenziwe ngu-Dr. Hafeez ihlanganisa: I-Nargis Raza (I-Deputy Dir. ye-NCCIA) U-Dr. Mazhar Ali (i-Associate Professor, i-University of Comsats) Mr. Raza Haider (I-Dir. CASS) Aamer Abbas (CEO, Wertec) Sidra Ijaz (Izithombe, HackerNoon) Ngezinye, sinqoke ukunakekelwa kwe-infrastructure ebalulekile kanye ne-city data emkhakheni amadolobha e-hyper-connected. Ukunciphisa okunciphisa okungenani kungabangela imiphumela emangalisayo. Njengoba Nargis Raza, Umongameli we-Dir. NCCIA wabheka: “Icebisa uma isakhiwo ebalulekile efana ne-thermal power plant lithathwa. Imiphumela kungabangela ukuchithwa kwezinsizakalo kuya kwama-explosions ezihlabathi kanye nokushintshwa kwamanzi. Lezi zinsizakalo zokusebenza ngaphansi kwezinqubo ezinzima ezifana nokushisa nokushisa, futhi ngisho nokushintshwa okuncane kunokwenzeka iziphumo ezinzima ezinzima. Ngokwesibonelo, uma ingcindezi lokuphuma ngaphezu kwezingcele zokusebenza, kungabangela i-explosion, okwenza ukuphazamiseka kwamakhemikhali eningi kanye nokuthintana kwezilwane.” “Icebisa uma isakhiwo ebalulekile efana ne-thermal power plant lithathwa. Imiphumela kungabangela ukuchithwa kwezinsizakalo kuya kwama-explosions ezihlabathi kanye nokushintshwa kwamanzi. Lezi zinsizakalo zokusebenza ngaphansi kwezinqubo ezinzima ezifana nokushisa nokushisa, futhi ngisho nokushintshwa okuncane kunokwenzeka iziphumo ezinzima ezinzima. Ngokwesibonelo, uma ingcindezi lokuphuma ngaphezu kwezingcele zokusebenza, kungabangela i-explosion, okwenza ukuphazamiseka kwamakhemikhali eningi kanye nokuthintana kwezilwane.” Ngithole ukubukeka kwe-editor ku-cybersecurity trends ezivela emadolobheni amangalisayo futhi uyahlanganyela ukuthi i-AI isebenza kanjani umdlalo we-double, enikeza njenge-instrument enhle yokuqinisa i-cyber defences kanye, ngokuvamile, ukunikela ama-threats ezintsha njenge-intelligence. Waze Kuyinto esidingo ukucindezeleka okuqhubekayo kanye nokuthuthukiswa ukuhlangabezana. I-Deep Fake Attacks Ukusabela Isisombululo 3: Ukulawula Data e-Pakistan I-Hassan ka-NACTA, le panel yasungulwa izakhiwo kanye nemikhiqizo ezidingekayo yokulawula data-driven. Izingoma zihlanganisa: Muhammad Akram (uDir. NCCIA) T.A. Bhutta (I-Cybersecurity Scholar) U-Tauqir Ahmed (I-Advisor, Umphathi we-Strategic) Midhat Shahzad (I-Chief Secretary, AJK) I-Data is a strategic asset and a high-value target; izivumelwano zihlanganisa izindlela ezinzima zokulawula idatha, kanye nezinsizakalo ezigcwele zokulawula idatha ngokufanelekayo. Ngaphandle kokulawula okuhle, izimo zihlanganisa ukusuka ku-desinformation kanye nokukhangisa idatha kuya ku-compromised decision-making kanye ne-national instability. Njengoba i-panel ibonise, ukhuseleko kwedatha akuyona kuphela isikhokelo se-technical; kuyinto isikhokelo sokuvumelana komphakathi, i-digital sovereignty, ne-resilience eside. Ngemuva kwalokho, u-T.A. Bhutta wahlanganisa kakhulu isisindo se-diskussion: “3 Cs: Ukuxhumana, Ukuxhumana, Ukuxhumana.3 Njengoba: Ukuxhumana, Ukucaciswa, Ukufinyelela. Futhi ikakhulukazi: Ukuxhumana, Ukucaciswa, nokuthuthukiswa.” “3 Cs: Ukuxhumana, Ukuxhumana, Ukuxhumana.3 Njengoba: Ukuxhumana, Ukucaciswa, Ukufinyelela. Futhi ikakhulukazi: Ukuxhumana, Ukucaciswa, nokuthuthukiswa.” Lokhu kusebenza njengoba ukunakekelwa ukuthi ukwakha amaningi, idatha-driven izinhlelo zokulawula akudingeke kuphela ubuchwepheshe, kodwa futhi ukunakekelwa, ukuxhumana, futhi isakhiwo esiyingqayizivele lokuphumula kanye nezimo, futhi kuncike umsebenzi weqembu. Umbhali we-Bits and Bytes Usuku lokugqibela nge-Spies in the Bits and Bytes: The Art of Cyber Threat Intelligence, owenziwe ngu-Dr. Atif Ali no-Dr. Baber Majid Bhatti. I-Spies in the Bits and Bytes: The Art of Cyber Threat Intelligence, eyakhelwe ekubeni kwe-First Chief Air Marshal Sohail Aman, le ncwadi ibonise ukubaluleka okuqhubekayo kwe-strategic ye-cyber defense ku-security. I-event eyenziwe nge-conversational ne-lighthearted keynote ye-Sohhail Aman, okukhuthaza ukubaluleka. Imibuzo yokuqala I-CTI 2025 iyinto engaphezu kuka-conference ye-cyber security. Kuyinto isivumelwano sesizwe sokuphendula. Ukusungula izibopho ze-policy kuya ku-hacker e-ethical, kusuka ku-academics kuya ku-entrepreneurial leaders, wonke umuntu wathatha imidlalo yayo ye-A. Kudos kwakhona ku-Resecurity, i-PISA, i-PKCERT NCCIA, ama-Security Experts, kanye nabanye abaningi abahleli abahleli abakwazi ukufinyelela le mkhakha. Nge lo mkhakha, ngihambe ngokushesha ku-cybersecurity yePakistan.