ጸሓፍቲ፤ (1) UTKUCAN BALCI፡ ዩኒቨርሲቲ ቢንግሃምተን፡ ሕቡራት መንግስታት ኣመሪካ፤ (2) ማይክል ሲሪቪያኖስ፡ ቆጵሮስ ዩኒቨርሲቲ ቴክኖሎጂ፡ ቆጵሮስ፤ (3) ጀሪሚ ብላክበርን፡ ዩኒቨርሲቲ ቢንግሃምተን፡ ሕቡራት መንግስታት ኣመሪካ። ሰሌዳ መላግቦታት ጽማቝ ጽሑፍን 1 መእተዊን። 2 ድሕረ ባይታ & ተዛማዲ ስራሕ 3 ዳታ 3.1 ምልላይ ታንኪ ሳብሬዲት። 3.2 ምልላይ ስነ-ሓሳብ ንኡሳን ሬዲታትን 3.3 ፖስት ምእካብን። 4 User-Base Analysis and 4.1 ግራፍ ኮንስትራክሽንን ማሕበረሰባዊ ምልላይን። 4.2 ዕብየት ማሕበረሰብ 4.3 ስደት ተጠቀምቲ ምስ ግዜ 5 ትሕዝቶ ትንተናን 5.1 ታንኪታት ብዛዕባ እንታይ ይዛረባ? 5.2 ታንኪ ብዛዕባ መን ይዛረባ ኣለዋ? 5.3 ትንተና ዘይምስምማዕ 5.4 ትንተና መርዛምነት 5.5 ትንተና ዓውዲ 5.6 ትንተና ለሚግራድ 6 ዘተን መደምደምታን ከምኡ’ውን 6.1 ድሩትነት 6.2 Implications & future work, ከምኡ’ውን መወከሲታት A DATA B ዝተሰምዩ ኣካላት C ትንታነ ዘይምስምማዕ D ትንተና ዓውዲ ማሕበራዊ መራኸቢታት ኣብ ዝርገሐን ምዕባለን ኣኽራርነት ዘለዎ ተራ ትኹረት ጽዑቕ መጽናዕቲ እዩ። ኣብ ኢንተርነት ዝርከቡ ኣኽረርቲ ኣብ ምዝርጋሕ ናይ ኦንላይን ጽልኢ፡ ግጉይ/ዘይግቡእ ሓበሬታን ኣብ ሓቀኛ ዓለም ዝፍጸም ዓመጽን ተሳቲፎም እዮም። ይኹን እምበር፡ እቲ ዝበዝሐ እቲ ዝጸንሐ ስራሕ ኣብ የማናዊ ጽንፈኝነት ዘተኰረ እዩ። ኣብዚ ጽሑፍ፡ ንጸጋማዊ ኣኽራርነት ዝድህስስ ናይ መጀመርታ ብዓይነቱ ሰፊሕ፡ ብዳታ ዝምራሕ መጽናዕቲ ነካይድ። ኣብ “ታንኪስ” ኢና ነተኩር፣ እዚ ድማ ንመጀመርያ ግዜ ኣብ 1950ታት ንተሪር ተግባራት ሶቭየት ሕብረት ዝድግፍ ዝተልዓለን ነቲ “ብሓቂ ዝጸንሐ ሶሻሊስታዊ ሃገራት” ዝብልዎ ንምድጋፍ ዝማዕበለን፣ ንኣብነት፣ ብሲሲፒ ዝመሓደራ ቻይና፣ ሶቭየት ሕብረት፣ ሃገራት ሶቭየት ነበርን ሰሜን ኮርያን እዩ። ካብ 53K ጸሓፍቲ ካብ ታንክታት ሳብሬዲት 1.3M ጽሑፋት ንእክብ፣ ኣብ ውሽጢ እቲ ሰፊሕ ርሑቕ ጸጋማዊ ማሕበረሰብ ኣብ ሬዲት ድማ መርገጺ ታንክታት ንምርምር። ካብ ካልእ ነገራት ሓዊሱ፡ ታንኪታት ብንጹር ኣብ ወሰን እቲ ዝዓበየ ርሑቕ ጸጋማዊ ማሕበረሰብ ከምዘለዋ ንረክብ። ትሕዝቶ ጽሑፋት ክንምርምር ከለና፡ ኣብቲ ክልሰ-ሓሳባዊ ስራሕ ንመግለጺ ታንኪ ዘረጋግጹ ዘይምስምማዕን ኣምር ሆሞሞርፊዝምን ንረክብ። ብተወሳኺ ታንክታት ምስ ካልኦት ርሑቕ ጸጋማውያን ማሕበረሰባት ክነጻጸራ እንከለዋ፡ ኣብ ማሕበራዊ ጉዳያት ዘይኮነስ ኣብ ደረጃ መንግስቲ ዝፍጸም ፖለቲካዊ ፍጻመታት ዝያዳ ከምዘተኩራ ንረክብ። ኣብ መወዳእታ፡ ታንኪታት ገለ ካብቲ ከም የማናውያን ኣኽረርቲ ዝኣመሰሉ ዘተሓሳስብ ባህርያት ከምዘርእያ ነርኢ፡ ንኣብነት፡ ብተዛማዲ ልዑል መርዛምነትን ንዲፕላትፎርሚንግ ፍጻመታት ዝተወደበ ምላሽን። 1 መእተዊ ኣኽረርቲ ማሕበራዊ መራኸቢታት ምጥቃም ኣብ ፕረስ ብጽቡቕ ተሰኒዱ ኣሎ [4, 23, 108] ከምኡ’ውን ከቢድ ትኹረት ማሕበረሰብ መጽናዕቲ ኮይኑ ጸኒሑ’ዩ [7, 46, 75]። ይኹን እምበር፡ ዳርጋ ኩሉ ኣብ ቀረባ እዋን ዝተገብረ ስራሕ፡ ንኣኽረርቲ የማናውያን ኣጽኒዑ እዩ። እዚ ምትእኽኻብ እዚ ብሓያሎ ረቛሒታት ክምዘን ይኽእል። እቲ እናዓበየ ዝኸይድ ዘሎ ህቡብነት መጽናዕትታት ህዝባውነት፡ ከም ውጽኢት ናይቲ ብዓለም ደረጃ እናወሰኸ ዝኸይድ ዘሎ ዝርገሐ ህዝባውያን ውድባትን መራሕትን [106]፡ ኣብ ኢንተርነት ዝያዳ ብዝሒ ክለለዩ ዝኽእሉ የማናውያን ኣኽረርቲ ክህልዉን ኣብ ሕብረተሰብ ዘለዎም ዓቢ ጽልዋን ኣስዒቡ። ማዕረ ማዕሪኡ ድማ፡ ንቐንዲ ፖለቲካዊ ሰልፍታት ከም ርሑቕ ጸጋማውያን ኣኽረርቲ ዝገልጽ፡ ንርሑቕ ጸጋማውያን ንዓመጽቲ ንጥፈታት ዝገልጽ ፖለቲካዊ ቃላት ብቐጻሊ እናወሰኸ መጺኡ ኣሎ (ንኣብነት፡ ኣንቲፋ ን6 ጥሪ ናዕቢ ኣዳለወቶ ምባል [15]፡ ንርሑቕ ጸጋማውያን ኣኽረርቲ ድሕሪ ሞት ጆርጅ ፍሎይድ ኣብ ዝነበረ ተቓውሞታት ዓመጽ ከም ዝሓሰቡን ከም ዝወደቡን ዝኸሰሱ [31]፡ ከምኡ’ውን ምውቃስ ጸጋማውያን ኣኽረርቲ ኣብ ኦሪገን ባርዕ ኣግራብ ብምውዳቖም [51]) መብዛሕትኡ እዚ ቃላት ብቐሊሉ ከም ዕሽነት ዝንጸግ (ንኣብነት፡ ፕረዚደንት ጆ ባይደን ኣብ ስነ-ጽሑፍ ዝረኸብናዮ ዝኾነ ይኹን ትርጉም ርሑቕ ጸጋም ኣይሰማማዕን)፡ ብዙሓት ካብቶም ምስ የማናዊ ኣኽራርነት ብኢንተርነት እነተሓሕዞም ባህርያትን ባህርያትን ብታሪኽ ኣብ ተሪር ጸጋማውያን ኣኽረርቲ እውን ይምልከቱ እዮም። ንኣብነት ካብ ዘይስሙ ወይ ብግልጺ ወገናዊ ምንጭታት ጌጋን ግጉይን ሓበሬታ ምዝርጋሕ [122]። ዋላ’ኳ ጽልዋ የማናውያን ኣኽረርቲ ኣብ ኢንተርነት፡ ፖለቲካዊ ቃላት፡ ከምኡ’ውን ምስ ርሑቕ ጸጋማውያን ኣኽረርቲ ዝተኣሳሰር ታሪኽ ዓመጽን ህውከትን እንተሃለወ፡ ብመሰረቱ ኣብ ማሕበራዊ መራኸቢታት፡ ኣሽንኳይዶ ርሑቕ ጸጋማውያን ኣኽረርቲ፡ ብዛዕባ ርሑቕ ጸጋማውያን ዝምልከት መጽናዕቲ የለን። ኣብዚ ጽሑፍ እዚ፡ ኣብ ማሕበራዊ መራኸቢታት ናይ መጀመርታ ሰፊሕ፡ ብዳታ ዝምራሕ መለክዒታት ናይ ርሑቕ ጸጋማውያን ብምፍጻም ነዚ ክፍተት ንመልኦ። ብቐንዱ ኣብቲ ብታንኪ ዝፍለጥ ዓቢ ጸጋማዊ ማሕበረሰብ ኢና ነተኩር። ብታሪኽ ታንኪታት ደገፍቲ ተሪር ተግባራት ሶቭየት እየን ነይረን [43]፤ ካብ ሌኒናዊ ንላዕሊ ስታሊናዊ እዩ። እቲ ስም መበገሲኡ ሶቭየት ኣብ ምብራቓዊ ኤውሮጳ ንዝነበረ ናዕብታት ንምውዳቕ ታንክታት ካብ ምጥቃም ዝመጸ እዩ [34, 50, 94, 100, 105, 107]። ኣብዚ ቀረባ እዋን፡ ታንኪታት ንተግባራት ሲሲፒ ኣብታ ኣብዚ እዋን’ዚ ትሰርሕ ዘላ ብጭቡጥ ህሉው ሶሻሊስታዊ (AES) ሃገር ቻይና ንምድጋፍ ዓብየን ኣለዋ። ብፍላይ ደገፎም ካብ ሃገራት ኤ.ኢ.ኤስ ጥራይ ወጻኢ ክዝርጋሕ ይኽእል እዩ፣ መብዛሕትኡ ግዜ ምስ ጸረ ኔቶ፣ ዘይማሕበራዊ፣ ምልካዊ ስርዓታት፣ እንተላይ ንተግባራት ፑቲን ዝቆጻጸር ሩስያ ዝውግን ወይ ዘመኽንየን [24, 35]። ታሪኻዊ ሜላታተን ብዘየገድስ፡ ታንክታት ኣብ ቀረባ እዋን ምስቶም የማናውያን ኣኽረርቲ ዝመሳሰል ባህሪ ኣርእየን እየን (ንኣብነት፡ ምጽናት ዓሌት ኡይጉር ምኽሓድ [104])። ብዛዕባ ታንኪታት ብዘሎ ውሑድ ጽሑፋት ተሓቢርና፡ መጀመርያ ስብስብ ናይ ታንኪ ሳብሬዲት ንሃንጽ። ብድሕሪኡ ኣብ ዳታሴትና ካብ 50K ጸሓፍቲ ዝተጻሕፉ ልዕሊ 1M ጽሑፋት ኣብ ዝተፈላለየ ምሳር ንዕቅኖ፣ እዚ ድማ ታንክታት ኣብ ውሽጢ እቲ ዝዓበየ ጸጋማዊ ማሕበረሰብ ብኸመይ ከም ዝቕመጣ ፍሉይ ኣረኣእያ ይህበና። ኣብ መንጎ ታንኪታት፡ ካልኦት ርሑቕ ጸጋማውያን ማሕበረሰባት፡ ጸጋማውያን፡ ኣንስቲን ርእሰማላውያንን ዘሎ ርክብ ዘቃልዕ ስብስብ ብዝሒ ትንተናታት ንፍጽም። ኖድስ ንኡሳን ሬዲት ዝኾኑሉን ወሰን ካብ ሓደ ንኡስ ረዲት ናብ ካልእ ዝህሉን ግራፍ ብምህናጽ እቲ ቀዳማይ ንኡስ ሬዲት ምስቲ ካልኣይ ኣብ ጎድናዊ ባርኡ እንተተተሓሒዙ 6 ታንኪ ንኡሳን ሬዲት ኣለሊና ኣብ ውሽጢ ልዕሊ 21 K ንኡሳን ሬዲት ዘለዎም መወከሲ መርበብ ጐሊሖምን ምትእስሳሮምን መርሚርናዮ። ብድሕሪኡ ኣብ መንጎ እቶም ዝተለለዩና ስብስብ ስነ-ሓሳባዊ ንኡሳን-ሬዲትስ ዘሎ ናይ ተጠቃሚ ምድብላቕ ነነጻጽሮ። ብተወሳኺ ታንኪታት ምስቶም ዝተረፉ ርሑቕ ጸጋማውያን ብኸመይ ከም ዝወዳደሩ ብኣኽብሮት ስነ-ቓላቶም፡ ዝዛረቡሉ ኣርእስታት፡ ብዛዕባ መን ከም ዝዛተዩን መርዛምነት ዘተኦምን ንርኢ። ኣብ መወዳእታ፡ ኣብ መንጎ ጸጋማውያን ማሕበረሰባት ዝግበር ስደት ተጠቀምቲ ከምኡ’ውን ታንኪታት ንሓደ ዲፕላትፎርሚንግ ፍጻመ ዝህብኦ ምላሽ ንዕቅን። . ብሓጺሩ እዚ ጽሑፍ ሓያሎ ኣበርክቶታት ኣለዎ። መጀመርታ፡ ናይ መጀመርታ ዓቢ መለክዒታት ናይቶም ርሑቕ ጸጋም ኣብ Reddit ነቕርብ። እዚ ስራሕ እዚ ብዘሎና ኣፍልጦ ነቲ ክሳብ ሕጂ ዝዓበየ መጽናዕቲ ናይቶም ኣብ ኢንተርነት ዝርከቡ ርሑቕ ጸጋማውያን ዝውክል እዩ። ቀጺልና ኣብ Reddit ንማሕበረሰብ ታንኪ ነለልዮን መለለዪኡ ንገልጾን። እዚ ጽሑፍ ብዘሎና ኣፍልጦ፡ ኣብ ስነ-ጽሑፍ ኣብ ልዕሊ ብዙሕ ስነ-ፍልጠታት ንፈለማ እዋን ከምዚ ዓይነት ባህርያት ታንኪታት ዝህብ እዩ። ኣብ ውሽጢ መርበብ ስነ-ሓሳባዊ ንኡሳን-ሬዲትና ዘለወን ኣቀማምጣ ታንክታት ክንርኢ ከለና፡ ብሓቂ ኣብ ወሰን ርሑቕ ጸጋማውያን ከም ዘለዋ ንረክብ፡ በዚ ኸኣ ከም ጸጋማውያን ኣኽረርቲ ክቑጸራ ይግባእ። ብተወሳኺ ታንኪታት ካብቶም ዝተረፉ ርሑቕ ጸጋማውያን ብብዙሕ ዘደንጹ መገድታት ከም ዝፍለያ ነርኢ። ንኣብነት፡ ታንኪታት ምስ ካልኦት ርሑቕ ጸጋማውያን ማሕበረሰባት ክነጻጸራ እንከለዋ፡ ቅኑዕ ዘይምስምማዕ ቃላት የርእዩ፡ ካብ ካልኦት ርሑቕ ጸጋማውያን ማሕበረሰባት ዝያዳ መርዛምነት የርእዩ፡ ከምኡ’ውን ካብ ሪቪዥኒስት ዜናታት ዝያዳ ምትእስሳር የካፍሉ። ብተወሳኺ ካብ ካልኦት ርሑቕ ጸጋማውያን ማሕበረሰባት ናብ ታንክታት ዝግበር ዝነበረ ስደት ተጠቀምቲ ምስቲ ታንኪታት ቅድሚ ምእጋደን ኣብ ሬዲት ዝበዝሐ ተፈታዊ ርሑቕ ጸጋማዊ ማሕበረሰብ ምስ ኮና ከም ዝተጋጠመ ነርኢ። ኣብ መወዳእታ፡ ታንኪታት ንሬዲት ፕላትፎርም ንምውጻእ ዝሃብኦ ምላሽ ምስቲ ናይ የማናውያን ኣኽረርቲ ዝመሳሰል ምንባሩ ነርኢ፡ ምሉእ ብምሉእ ናብ ሓድሽ መድረኽ ምግዓዝን ብተዛማዲ ኣጠቓቕማ መርዛም ቋንቋ ምውሳኽን። ኣበርክቶታት እዚ ወረቐት ። ኣብ arxiv ብመሰረት CC BY 4.0 DEED ፍቓድ ይርከብ
