ቀሊል ምጅማር፡ ስትራተጂካዊ ብልጫ መሰረታዊ ሞዴላት ኣብ ማሽን ትምህርቲ

ሓድሽ ናይ ማሽን ትምህርቲ ፕሮጀክት ምጅማር ምጉያይ ኒሕ የምጽእ፣ ትኽ ኢልካ ናብቲ ዓሚቝ ጫፍ ምዝላል ድማ ኣዝዩ ፈታኒ ክኸውን ይኽእል እዩ። ብዙሓት ካብቶም ዘንበብካዮም ክኾኑ ዝኽእሉ ምዕቡላት ሞዴላት ወይ ዝተሓላለኹ ኣልጎሪዝማት ኣለዉ። መሰረት ዝሰበረ ውጽኢት ቃል ይኣትዉ፡ ካብ ጸወታ ጀሚርካ ክትፍትኖም ካብ ዝመጽእ ፈተና ምውጋድ ድማ ከቢድ ዕማም እዩ።

ዝኾነ ዘመናዊ በዓል ሃፍቲ ምዕቡል ሜላታት ንምፍታንን ዝተራቐቑ (ንዕዉታት) ፕሮጀክትታት ንሕብረተሰብ ንምቕራብን ሃንቀውታ ኣለዎ። ይኹን እምበር፡ እዚ ኒሕ እዚ ጽቡቕ እኳ እንተዀነ፡ ሓደ ሓደ ግዜ ንሃይፐርፓራሜተራት ኣብ እተዐርየሉን ዝተሓላለኹ ሞዴላት ንምትግባር ጸገም ምስ ዘጋጥመካን ርኡይ ግዜ ክወስድ ይኽእል እዩ።

ኣብዚ መስርሕ እዚ ሓደ ቀንዲ ክሕተት ዘለዎ ሕቶ ኣሎ ፡ ብጭቡጥ ንኣድማዕነት ሞዴልና ብኸመይ ንዕቅኖ?

ውስብስብነት ሞዴልና ምኽኑይ ድዩ ወይስ እቲ ኣፈፃፅማ ብሓቂ ዝለዓለ እንተኾይኑ ምፍላጥ በዳሂ ክኸውን ይኽእል እዩ። እዚ ዝኸውን ካብዚ ዝቐለለ መወከሲ ነጥቢ ኣብ ዘይብሉ እዋን እዩ። ኣብዚ፡ መበገሲ ሞዴል ምህላው ኣዝዩ ኣገዳሲ ይኸውን። መበገሲ መስመር ነቲ ኣገዳሲ መወከሲ ነጥቢ ይህቦ — ቀጥታዊ፣ ቅልጡፍ ህንጸት፣ ብባህሪኡ ድማ መግለጺ ዝህብ እዩ። እቲ ዝገርም መብዛሕትኡ ግዜ ካብ ጠቕላላ ልምዓታዊ ፃዕሪ 10% ጥራሕ ክወስድ ዝኽእል መበገሲ ሞዴል ክሳብ 90% ካብቲ ዝድለ ኣፈፃፅማ ክበፅሕ ይኽእል እዩ፣ እዚ ድማ ናብ ርትዓዊ ውፅኢት ዝወስድ ልዑል ውፅኢታዊ መንገዲ የፍሪ።

ቀሊል ምጅማር ዝብል ሓሳብ ንጀመርቲ ቀሊል ኣገባብ ጥራይ ኣይኮነን — ኣብ ኩሉ ደረጃታት ናይ ዳታ ሳይንስ ሞያ ኣገዳሲ ኮይኑ ዝጸንሕ መሰረታዊ ልምዲ እዩ። ንመሰረታዊ ኣገባብን ንዝተሓላለኸ ድሌትና ምስ ግብራዊነት ንጹርን ንምርዳእ ቀሊልን ዝመሓደርን ፍታሕ ሚዛን ንምሃብ ዓቢ መዘኻኸሪ እዩ።

መሰረታዊ ሞዴላት ምርዳእ

መበገሲ ሞዴል ንሓደ ጸገም ንምፍታሕ ዝጥቀመሉ መሰረታዊ ስሪት እዩ። ከም ልሙድ እዞም ሞዴላት ንቐጻሊ ውጽኢታት መስመራዊ ሪግረሽን ወይ ንመደባዊ ውጽኢታት ሎጂስቲካዊ ሪግረሽን ዘጠቓልሉ እዮም። ንኣብነት መስመራዊ ሪግረሽን ኣብ ታሪኻዊ መረዳእታ ዋጋ መሰረት ብምግባር ምምላስ ኣክስዮን ክግምት ዝኽእል እንትኸውን ሎጂስቲካዊ ሪግረሽን ድማ ንኣመልከትቲ ልቓሕ ከም ልዑል ወይ ትሑት ሓደጋ ክምድቦም ይኽእል።

እዚ ኣገባብ እዚ ካብቶም ዝያዳ ዝተሓላለኹ ሞዴላት ከም ኒውራል ኔትወርክ ወይ ኤንሰምፕል ሜላታት ዝፍለ ኮይኑ፡ ሓያል እኳ እንተኾነ፡ ብሰንኪ ዝተሓላለኸነቶምን ርኡይ ናይ ምሕሳብ ጸጋታቶምን ነቲ ጸገም ንምሓዝ ዝያዳ ከጸግምን ንልምዓት ዘድሊ ግዜ ክውስኽን ይኽእል።

ብመሰረታዊ ሞዴል ምጅማር ረብሓታት

መዐቀኒ ምግባር

መዐቀኒ ምግባር ኣብ ምምዕባል ዝኾነ ይኹን ሞዴል ኤምኤል ኣዝዩ ኣገዳሲ ናይ መጀመርታ ስጉምቲ እዩ። መበገሲ ሞዴል ክትሰርዕ ከለኻ፡ ኩሎም ድሕሪኡ ዝመጹ ሞዴላት (መብዛሕትኡ ግዜ ዝያዳ ዝተሓላለኹ) ንዝተሓላለኸኦምን ሃልኪ ሃፍትኦምን ንምምኽናይ ክሓልፍዎ ዘለዎም መሰረታዊ ናይ ኣፈጻጽማ መለክዒ ትምስርት። እዚ መስርሕ እዚ ዓቢ ናይ ልቦና ምፍታሽ ጥራይ ዘይኮነስ ትጽቢታትካ መሰረት ዝገበረን ንጹር መዐቀኒ ምዕባለ ዝህበካን እዩ።

እዚ ኣገባብ መዐቀኒ ምምሕያሻት ንሞዴል ውስብስብነት ምኽኑይ ምዃኑን ውጽኢቱ ድማ ሓቀኛ ምምሕያሻት ከም ዝኸውንን የረጋግጽ፣ እዚ ኩሉ መስርሕ ምዕባለ ምስ ውጽኢታዊ ውጽኢት ከም ዝሰማማዕ ይገብር።

ዋጋ-ውጽኢታዊነት

ኣብ ML ዋጋ ዝቕንስ ኣገባብ ምኽታል ቁልፊ እዩ። ብፍላይ መስርሓትካ ምስቲ ዝለዓለ ዋጋ ምሃብ ኣብ ርእሲኡ ድማ ምጉዳል ብኽነት ከም ቀዳምነት ዝህብ መትከላት ከተሰማምዖ ዕላማ ክትገብር ከለኻ። ብመበገሲ ሞዴል ክትጅምር ከለኻ፡ ንመጀመርታ ሞዴል ምምዕባልን ፈተነን ዘድሊ ጸጋታትን ግዜን ትቕንሶ። እዚ ማለት ቅልጡፍ ፕሮቶታይፕ ምግባር ማለት እዩ - እዚ ድማ ንቕጽበታዊ ግብረ መልስን ተደጋጋሚ ምምሕያሻትን ኣገዳሲ እዩ።

በዚ መበገሲ እዚ፡ ዝኾነ ትውስኾ ዝተሓላለኸ ነገር ሕጂ ብጥንቃቐ ክግምገም ይኽእል።

ኣብ ውጽኢታዊነት ወጻኢታት ብምትኳር፡ ጸጋታት ብብቕዓት ከም ዝጥቀሙን ካብ ቴክኒካዊ ምምሕያሻት ንላዕሊ ከም ዝበጽሕን ተረጋግጽ። ከምኡ እውን ብመንፅር ምምሕያሽ ኣፈፃፅማን ምምቕራሕ ሃፍቲን ምኽኑይ ዝኾኑ ግብራዊ፣ ተወሳኺ እሴት ዘለዎም መፍትሒታት የቕርብ። በዚ መንገዲ እዚ ነፍሲ ወከፍ ወፍሪ ኣብ ሞዴል ውስብስብነት ውሕስነት ይረክብ፣ እዚ ድማ ካብ መመዘኒ ወጻኢ ዝኾነ ወጻኢታት ከይተገብረ ንሓፈሻዊ ዕላማታት ፕሮጀክት ኣበርክቶ ይገብር።

ግሉጽነትን ትርጉሙን

ውሳነታት ጽኑዕ ቁጽጽራዊ ደረጃታት ክኽተሉ ኣብ ዘለዎም ከም ፋይናንስ ዝኣመሰሉ ዓውድታት፡ ግሉጽነት ሞዴላት ንግዳዊ ብልጫ ጥራይ ኣይኮነን። ኣብ መስርሕ ምምላእ ደንብታት ብዓቢኡ ዝሕግዝን ምስ (ዓሚቕ) ቴክኒካዊ ድሕረ ባይታ ዘይብሎም ክኾኑ ዝኽእሉ መዳርግቲ ኣካላት ዝቐለለ ርክብ ዘመቻችእን ስትራተጂካዊ ኣገባብ እዩ።

ኣብ ትንበያታት ሞዴል ኤስኤምኤ ዝተመርኮሰ ውሳነ ኣብ ሕቶ እንተኣትዩ፡ ግሉጽነት ናይቲ ሞዴል፡ ነቲ ብድሕሪ ስርሑ ዘሎ ስነ-መጐት ቅልጡፍን ቀሊልን መግለጺ ንኽወሃቦ የኽእል። እዚ ኣብ ቁጽጽራዊ ገምጋምን ኦዲትን ክሕግዝን ኣብ መንጎ ተጠቀምትን ወሃብቲ ውሳነን ምትእምማንን ምቕባልን ከማሓይሽን ይኽእል። ብተወሳኺ፡ ውስብስብነት ሞዴል እናወሰኸ ምስ ከደ፡ ንኣብነት ናብ ዝያዳ ንኡስ ትንበያታት ናብ ዝያዳ ዝተሓላለኹ ኣልጎሪዝማት ከም ARIMA ወይ VAR ሞዴላት ምስግጋር፡ ትርጉም ናይቲ ናይ መጀመርታ SMA መበገሲ መስመር፡ ኣየናይ ደረጃ መግለጺ ከተቕርብ ከም ዘለካ መዐቀኒ ይኸውን።

ከም ናይ ባህሪ ትርጉም ነጥብታት ወይ SHAP ክብርታት ዝኣመሰሉ ሪግረሰራት ምስ ዝያዳ ዝተሓላለኹ ሞዴላት ተደሚሮም ብምጥቃም፡ ምዕባለ ዝኾነ ተወሳኺ ሞዴል ኣፈጻጽማ ግሉጽ ኮይኑ ይጸንሕ። እዚ ድማ ዕላማ ናይቲ ናይ ድሕነት ኣገባብ ንዝያዳ ምዕቡላት ሞዴላት ከይድርበ ይሕግዝ። ነጥቢ ናይቲ ቀሊል መበገሲ ሞዴል ዋላ እቲ ደረጃ ውስብስብነት እናወሰኸ ምስ ከደ እቲ ሓፈሻዊ ኣቃውማን ትርጉምን ክዕቀብ እዩ ዝብል ቅድመ ኩነት ኩሉ ግዜ ምትግባር እዩ። እዚ ድማ ድንጋገታት ምኽባርን ውጽኢታዊ ዝኾኑ ርክባትን የረጋግጽ።

ምሕደራ ሓደጋ

ምሕደራ ሓደጋ ካልእ ኣገዳሲ መዳይ ምምዕባል ሞዴላት ማሽን ትምህርቲ ኮይኑ፡ ብፍላይ ኣብ ከም ፋይናንስ ዝኣመሰሉ ጽላታት ቅኑዕን ዘተኣማምንን ትንበያታት ኣብ ውሳነታት ጽልዋ ዘለዎ እዩ። ቀሊል መበገሲ ሞዴል ምህላው ነዞም ሓደጋታት ንምምሕዳር ዓቢ ስትራተጂ እዩ።

ቅኑዕ መበገሲ መስመር ርዱእ መበገሲ ነጥቢ ይህብ፣ እዚ ድማ በብቑሩብ (ብውሑስ መንገዲ ድማ) ንሞዴል ዝተሓላለኸነት ምምሕያሻት ክትውስኽ የኽእለካ።

ብተወሳኺ መበገሲ ሞዴል ምጥቃም ንሓደጋ ልዕሊ ዓቐን ምትእስሳር የጉድሎ። ኣብ ፋይናንሳዊ ሞዴሊንግ ልሙድ መጻወድያ እዩ። ልዕሊ ዓቐን ምትእስሳር ዝፍጠር ሓደ ሞዴል ምስ ታሪኻዊ ዳታ ኣዝዩ ረቂቕ ምስ ዝቃነን ነቲ መሰረታዊ ቅዲ ዘይኮነስ ድምጺ ምስ ዝሕዝን እዩ። በዚ ምኽንያት ድማ መደናገሪ ትንበያታት ክትረክብን ከም ውጽኢቱ ድማ ዘይተኣማመን ናይ ንግዲ ስትራተጂታት ክትረክብን ትኽእል ኢኻ። ውሑድ መለክዒታት ዘለዎ ቀሊል ሞዴል ነዚ ጉዳይ ዝወሓደ ተቓላዕነት ኣለዎ፣ እዚ ድማ እቲ ዘቕርቦ ትንበያታት ብሓፈሻ ኣብ ዘይተራእየ ዳታ ተግባራዊ ምዃኑ የረጋግጽ።

SMA ኣብቲ ከም ARIMAን VARን ዝኣመሰለ ንእሽቶ ምንቅስቓስ ማእከላይ ሞዴል እናሰጎመ ምስ ከደ ዝውስኽ ዝተሓላለኸ ኮይኑ፡ ቀሊል ኣቃውማ SMA ንኣድማዕነት ነፍሲ ወከፍ ዝተወሰኸ ውስብስብነት ብስርዓት ኣብ ግምት ከእቱ ክሕግዘና ይኽእል። እዚ ደረጃ ብደረጃ ዝግበር ምምሕያሽ ውስብስብነት ኣብ ልዕሊ ኣፈፃፅማ እቲ ሞዴል ቁፅፅር ንምዕቃብ ይሕግዝ፣ ነፍሲ ወከፍ ተወሳኺ ንጣብ ውስብስብነት ንጹር ረብሓ ከም ዝህብን ዘይምኽንያታዊ ሓደጋ ከም ዘየምጽእን የረጋግጽ።

እዚ ስርዓታዊ ኣገባብ ምዕባይ ውስብስብነት ሞዴል፡ ኣብቲ ሞዴል ዝመጽእ ለውጢ ንባህርያቱን ተኣማንነቱን ብኸመይ ከም ዝጸልዎ ንምርዳእ ይሕግዝ። እቲ ሓደጋታት ኩሉ ግዜ ብጽቡቕ ከም ዝምራሕ እውን የረጋግጽ። ብቐሊል መበገሲ መስመር ክትጅምርን ነፍሲ ወከፍ ደረጃ ምዕባለ ብጥንቃቐ ክትቆጻጸርን ከለኻ፡ እቶም ናይ ትንበያ ሞዴላት ሓያላትን ውሑሳትን ኮይኖም ከም ዝቕጽሉ ተረጋግጽ፡ እዚ ድማ ንፋይናንሳዊ ውሳነታት ዝድግፍ እዩ።

መበገሲ ሞዴላት ኣብ ምትግባር ቁልፊ ኣብ ግምት ዘእተወ

ዝበለጸ ዝሰማማዕ መበገሲ ሞዴል ንምምራጽ፡ ናይ ቢዝነስ ጸገምን ናይ ዳታ ባህርያትን ምርዳእ የድልየካ። ንኣብነት፡ ንፋይናንሳዊ ዕዳጋታት ዝምልከት ናይ ግዜ-ተኸታታሊ ትንበያታት፡ ግዝያዊ ዳይናሚክስ ብቐሊል መንገዲ ንምሓዝ ከም መበገሲ ብሞዴል ኣሪማ ክጅምር ይኽእል። ፅሬት መረዳእታን ቅድመ መስርሕን እውን ቁልፊ ተራ ኣለዎም፤ እቲ ዝቐለለ ሞዴል ከይተረፈ እኹል ዘይኮነ ወይ ብሕማቕ ቅድመ-መስርሕ ዳታ እንተተመጊቡ ድኹም ውጽኢት ክህልዎ ይኽእል።

ኣብ መወዳእታ ድማ ካብ መበገሲ ናብ ዝያዳ ዝተሓላለኸ ሞዴል መዓስ ከም ዝሰጋገር ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ። እዚ ውሳነ እዚ ምስቲ ናይ ኣጂል ተደጋጋሚ ኣገባብ ዝሰማማዕ ብወሰኽ ፈተነን ምጽዳቕን ክምራሕ ይግባእ።

ንምጥቕላል

ቀሊል መበገሲ ሞዴል ብምትእትታው ናይ ማሽን ትምህርቲ ፕሮጀክትታትካ ምጅማር መባእታዊ ስጉምቲ ጥራይ ኣይኮነን። ስትራተጂ እዩ። ምስ ብቕዓት፣ ኣድማዕነትን ምትዕጽጻፍን ዘተባብዕ ኣገባባት Agile ዝሰማማዕ ስትራተጂ። ንፕሮጀክትካ ብኸምዚ ኣገባብ ምቕራብ፡ ነፍሲ ወከፍ ወሰኽ ዝተሓላለኸ ምዃኑ ብምርግጋጽን ዝጭበጥ ዋጋ ከም ዝውስኽን ብምግባር ውጽኢት ፕሮጀክት ብዓቢኡ ከዕብዮ ይኽእል። ንቐሊልነት ምሕቋፍ ሓያል ነገር እዩ። ብፍላይ ኣብ ከም ፋይናንስ ዝኣመሰሉ ውሳነታት ቅልጡፋት ክኾኑ ዘለዎም ዓውድታት ዓቢ ስትራተጂ እዩ።