Inteligentzia Orokor Artifizialak Gobernuaren ustelkeria zaharkitu al dezake?

Duela gutxi, munduan aldaketa egiteko gogo bizia zuen eta gizartearen etorkizun politikoan oso interesatuta dagoen nire lagunak —paradoxikoa eta zirikatzailea zen galdera bat egin zidan: «Nola jar daiteke ustelkeria estatuaren alde?». Lehen begiratuan, ustelkeria estatuaren onurarako tresna gisa erabiltzearen ideia polemikoa dirudi, baina zalantza garrantzitsu bat planteatzen du gizarte modernoetan gobernantzaren izaerari eta ongi publikoa lortzeko planteamenduei buruz.

Hausnarketa hauek, ordea, beste ideia interesgarriago batera eraman ninduten: guztiontzat gizarte oparoa eraikitzeko biderik onena hazkunde ekonomikoa eta ingurumena babestea helburu berdinetan integratzea dela, zeregin horiek laster sortuko diren teknologien esku uztea dela. Konbentzituta nago adimen orokor artifizialak (AGI) bakarrik kudeatu dezakeela etorkizunean funtsezko bi helburu horien lorpena modu fidagarri eta eraginkorrean.

Baina has gaitezen ustelkeriatik, hainbat herrialdetako arazo sakonenetako bat. Ustelkeria sistema demokratikoetan zein autoritarioetan aurki daiteke, garapen maila altua eta baxua duten nazioetan. Botere egitura paralelo gisa funtzionatzen du, non interes pertsonalek publikoak ordezkatzen dituzten eta printzipio demokratikoak desitxuratzen dituzten. IkerketanUstelkeria eta gobernua: arrazoiak, ondorioak eta erreforma , Susan Rose-Ackerman eta Bonnie J. Palifkak azpimarratzen dute ustelkeria infiltratzen dela justizia eta gardentasuna defendatu nahi duten egitura horietan ere, eta erakundeekiko konfiantza publikoa ahulduz —herrialde askotan ikus dezakegun fenomenoa, hala nola Errusian, Txinan eta Ipar Korean—.

Transparency International, argitaratzen duena Ustelkeriaren Pertzepzio Indizea urtero , ustelkeriaren aurkako borroka mundu mailan premiazko gaia izaten jarraitzen duela berresten du. Ustelkeriaren aurkako erakundeen eta erreformatzaileen ahaleginak gorabehera, ustelkeria sistema politikoen atal iraunkor eta itxuraz saihestezina izaten jarraitzen du.

Azpimarratzekoa da historiak ustelkeria “kudeatzeko” saiakerak ikusi dituela, non erabat desagerrarazi beharrean agintariek haren ondorio kaltegarriak gutxitzea helburu zutela. Adibidez, erregimen autoritario batzuetan, ustelkeria onartzen da eliteen leialtasuna eta sistemaren egonkortasuna mantentzeko modu gisa. Michael Johnston, bere liburuan Ustelkeriaren sindromeak: aberastasuna, boterea eta demokrazia , ustelkeriaren fenomenoa aztertzen du eta "kudeatutako" ustelkeria horrek aldi baterako egonkortasunari eusten lagun dezakeela dio, baina, azken finean, desberdintasun soziala sakondu eta publikoaren asegabetasuna areagotzen duela epe luzera.

Laburbilduz, ustelkeria ezin da onuragarri bihurtu, ustelkeria "erabilgarri" ideiak oinarrizko hainbat arazorekin egiten baitu topo:

• Kontraesan etikoak. Ustelkeria legeztatzeak edo estatuko helburuetarako erabiltzeak justizia eta berdintasun printzipioak ahultzen ditu. Sistema hori zaurgarri bihurtzen da eta zilegitasuna galtzen du.

• Eraginkortasun ekonomikoa. Ustelkeriak baliabideak xahutzea dakar eta gobernuaren kudeaketaren eraginkortasuna murrizten du.

• Desberdintasun soziala . Ustelkeriak eten sozialak sakontzen ditu, herritar guztien bizitza hobetzeko baliabideak birbideratzen baitira gizabanako talde estu baten mesederako.

  
  

Gure eztabaidaren alderdi interesgarri bat da gizateriaren eredu ekonomiko idealak garapen ekonomiko iraunkorra eta ingurumena babestea uztartu behar dituela. Nazio Batuen Erakundeak, Garapen Iraunkorreko Helburuen bidez ( SDGak ), azpimarratzen du hazkunde ekonomiko orekatuak eta iraunkorrak soilik hobe dezakeela planetako bizi-kalitatea ingurumen-inpaktua gutxituz.

Beraz, alderdi erabakigarria hemen hazkunde ekonomikoa ingurumen-helburuekin integratzea da, zientzialari eta ikertzaile modernoek epe luzerako ongizaterako bide bakarra hartzen baitute dagoeneko. Jeffrey D. Sachs ekonomialaria, bere liburuan Garapen Iraunkorraren Aroa , dio gizarte baten zoriontasuna BPGaren hazkundea ez ezik, ingurumenaren jasangarritasun-mailaren, airearen eta uraren kalitatearen, berdeguneetarako sarbidearen eta gizarte-berdintasunaren arabera neur daitekeela. Faktore hauen konbinazioak gizarte bat sortzen laguntzen du, non gizabanako bakoitza oparotasun partekatu baten parte sentituko den, ingurumena etorkizuneko belaunaldientzat bideragarria izaten jarraitzen duen bitartean.

Baina zer zerikusi du AGIk, teknokraziak eta datorren iraultza teknologikoak honekin? Ustelkeriari eta garapen iraunkorraren erronkei buruz aipatutako ondorioen harira, argi dago kudeaketa-eredu tradizionalak, giza erabakietan oinarritutakoak, askotan ezin direla hazkuntza jasangarriaren arazoei modu eraginkorrean aurre egiteko. Zoritxarrez, jendeak bakarrik ezin du jendeari guztiz lagundu. Teknologia modernoek, adimen artifiziala batez ere, irtenbide malguagoak eta zehatzagoak eskaintzeko ahalmena dute.

Nik diot AGIk ekonomia kudeatzeko gai izango dela hazkunde ekonomikoaren eta ingurumen-iraunkortasunaren arteko oreka lortuz. Liburuan Life 3.0: Giza izatea Adimen Artifizialaren Aroan , Max Tegmark-ek adierazten du AGIk datu estatistiko kopuru masiboak prozesatu ahal izango dituela, funtsean ekonomia eraikitzen dena: datuen analisia eta interpretazioa. Antzera funtzionatzen du Bigarren Makinen Aroa Erik Brynjolfsson-ek eta Andrew McAfee-k azpimarratzen dute IAk prozesu sozial eta ekonomikoen kudeaketa eraldatzeko ahalmena duela, giza ahulguneen eta alborapenen eragina murrizten lagunduz.

Nire ustez, horrek esan nahi du AGIk baliabideak modu eraginkorrean bideratu ditzakeela etorkizunean onura publikoaren zerbitzura, gizartearen egungo eta epe luzeko beharrak eta gure planetako ingurumena kontuan hartuta. AGIren garapenak gobernantza eredu teknokratiko bati bide emango diola uste dut, non ekonomia hazteko tresna ez ezik, gizartearen zoriontasun eta ongizaterako baldintzak sortzera bideratutako sistema bihurtzen den.

Amaitzeko, uste dut gizateriaren aurrera egiteko biderik onena ez dagoela ustelkeria estatuaren beharretara egokitzeko saiakeretan, baizik eta teknologia aurreratuetan oinarritutako garapen jasangarriaren bila. Ustelkeriak, «kontrolpean» egonda ere, erakundeekiko konfiantza ahuldu, aurrerapena moteldu eta desberdintasunak sakontzen ditu. Ustelkeria "erabilgarria" bilatu beharrean, gizateriak epe luzerako hazkunde ekonomikoa eskain dezaketen teknologietan zentratu beharko luke ingurumenaren babesa sustatzen duten bitartean, etorkizuneko belaunaldien ongizatea menpeko duten funtsezko alderdiak.

Adimen orokor artifizialaren (AGI) garapena izan liteke aurrerapen honen abiapuntua. AGIk gobernantzari eraginkortasun eta gardentasun maila berri bat ekartzeko ahalmena du, non ustelkeria bezalako arazo tradizionalak existitzeari utziko liokeen, prozesu guztiak onura publikora bideratuko liratekeelako. Gainera, AGI garapen ekonomikoa eta baliabide naturalen kontserbazioa orekatzeko tresna bilaka liteke. Kudeaketa iraunkorra ezinbestekoa den planetan bizitzeko aukera berari begira, horrelako eredu bat etorkizuneko belaunaldientzako irtenbide eta bizibide izan daiteke.

Klima aldaketa eta baliabide naturalak agortzea bezalako mundu mailako erronken aurrean, argi dago ekonomia- eta ingurumen-helburuen lerrokatzeak soilik etorkizun harmoniatsua sortuko duela. AGIk kudeatzen duen garapen iraunkorrak epe luzerako egonkortasuna bermatzeko ahalmena du, non ongizate publikoa eta ingurumena zaintzen diren etorkizuneko belaunaldien mesederako. Hortaz, AGIk gizateriari gobernantzaren paradigma guztiz berria eskain diezaioke, non ustelkeria zaharkituta geratzen den, eta hazkunde ekonomiko iraunkorrak ingurumenaren zaintzarekin batera gizarte osoaren zoriontasun eta oparotasunerako oinarri sendoak diren.